Pages

Deel 8: Partij 3: Openingsfouten Lee Sedol door mentale druk (De historische match van deep learning AlphaGo vs Lee Sedol)


Partij 3:  Openingsfouten Lee Sedol door enorme mentale druk

Na twee achtereenvolgende verliespartijen staat Lee Sedol onder enorme druk om niet ook in deze derde partij de match met AlphaGo te gaan verliezen. Lee Sedol is zwaar aangeslagen en zeer teleurgesteld na de tweede mokerslag die hij heeft moeten incasseren. Vooral ook omdat Lee Sedol maar heel moeilijk heeft kunnen achterhalen waar hij in de tweede partij fouten heeft gemaakt. En misschien nog wel belangrijker: AlphaGo heeft in de tweede partij nagenoeg perfect Go spel laten zien. En hoe kan hij winnen van een vrijwel perfect spelend programma?


Deze match neemt een heel ander verloop dan Lee Sedol van tevoren had verwacht en gehoopt. Lee Sedol probeert vanuit zijn grote verantwoordelijkheidsgevoel ook te spelen voor de 100 miljoenen mensen wereldwijd die op hem rekenen en over zijn schouder meekijken in deze match tegen AI. Op één of andere manier zal hij het tij moeten zien te keren, maar hoe?



Met zwart 17 begint een zeer ingewikkeld gevecht in de linkerbovenhoek (zie Dia. 1). Wit's invasie in zwart's invloedssfeer is een poging om het zwarte potentieel sterk te reduceren zonder daar een makkelijk aan te vallen zwakke groep aan over te houden of zwart er anderzins voordelig uit te laten komen (bijvoorbeeld met veel sterkte aan de buitenkant of gebied aan de binnenkant). 


Dia. 1:  Partij 3, na zwart 17 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
Als AlphaGo met deze invasie een stevige basis weet te maken of een groep die gemakkelijk naar het centrum kan uitbreiden en vluchten zonder al te veel voordeel voor Lee Sedol en deze missie voor wit slaagt, kan AlphaGo het initiatief overnemen en de partij naar winst proberen te sturen. 


Dia. 2:  Partij 3, na wit 28 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
In een zeer ingewikkeld openingsgevecht in de linker bovenhoek maakt Lee Sedol ongelukkigerwijs al heel vroeg in de partij een doorslaggevende fout. Deze fout zorgt dat de partij eigenlijk al heel snel na zijn aanvalszet (driehoek in Dia. 3) zo goed als beslist is.


AlphaGo antwoord onderlangs (cirkel in Dia. 3om zodoende de optie open te houden later te kunnen verbinden dan wel zwart te kunnen aanvallen. Deze zet geeft zowel lucht aan de witte groep als mogelijkheden om de zwarte stenen rondom (driehoek in Dia. 3) onder de druk te zetten. 

Zwart had meteen zelf op dit punt moeten spelen (cirkel in Dia. 3, in plaats van driehoek) en had daarmee dan gedreigd zelf te verbinden (en wit gescheiden gehouden). En als wit daarop dan had geantwoord, zou zwart evengoed sente hebben gehad om op de driehoek te spelen. Kortom een gemiste kans van Lee Sedol die het initiatief meteen aan AlphaGo geeft.


Dia. 3:  Partij 3, na wit 36 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
Younggil An (8p) beschreef Lee Sedol's zetten eerder als mogelijkerwijs de verliezende zetten en Andy Jackson van de Amerikaanse Go Associatie beschouwde zwart 35 (driehoek in Dia. 3) als de fatale, verliezende zet. 


Dia. 4:  Partij 3, na wit 48 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
Na de eerste, ongeveer 50 zetten dicteert AlphaGo de partij en dwingt Lee Sedol verder te verdedigen. Met wit 48 (cirkel in Dia. 4) verdedigt wit zijn groep en valt daarbij zowel de zwarte steen links als de zwarte groep midden links aan.

Het is duidelijk dat wit hierbij de aanval als beste verdediging hanteert.  Hoewel wit zelf met zijn groep links boven ook zeker niet uit de gevarenzone is, kan wit nog richting centrum ontsnappen en in geval van nood ogen proberen te maken met dreigzetten op zwart's hoek linksboven.


Dia. 5:  Partij 3, na wit 70 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
AlphaGo weet het gevecht tussen de groepen zo te sturen dat het sterke invloed kan opbouwen terwijl aanvalt, beter kan niet. Lee Sedol heeft weinig keus want zijn hele zwarte groep links, hoewel min of meer verbonden (er zit eventueel later nog een ko in), heeft gewoonweg onvoldoende basis. Met zet 69 (driehoek in Dia. 5) ontsnapt zwart richting niemandsland naar het centrum waar wit hem aan alle kanten opwacht. 


Dia. 6:  Partij 3, na wit 78 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
Lee Sedol maakt een basis voor zijn hangende groep aan de linker rand  en start vervolgens een tegenaanval aan de rechterkant met zwart 77 (driehoek in Dia. 6). Door de stelling complexer te maken, kan Lee Sedol proberen een uitweg te vinden voor AlphaGo's grote potentieel aan de onderrand. 

Daarbij is de witte groep linksboven nog niet helemaal veilig en een blok waar wit rekening mee moet blijven houden. AlphaGo's antwoord op Lee Sedol's tegenaanval is echter effectief en werkt optimaal samen met al wit's stenen aan de rechterrand. En biedt mogelijkheden mocht de witte groep linksboven later toch serieus in gevaar komen.


Dia. 7:  Partij 3, na wit 90 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
Om in de partij te blijven moet Lee Sedol zowel proberen te voorkomen dat AlphaGo aan de rechterrand teveel punten maakt, als dat hij een halfbakken groep in het centrum krijgt waardoor zijn kansen op een invasie in wit's moyo aan de onderrand volstrekt kansloos wordt. 

Met zwart 89 (driehoek in Dia. 7) verbindt zwart min of meer de twee knipstenen rechts (op P8+9) en valt tegelijkertijd de witte groep linksboven aan. AlphaGo voelt nattigheid en verstevigt onmiddelijk zijn groep met zet 90 (cirkel in Dia. 7). Zo lukt het AlphaGo om de stelling verder te vereenvoudigen, aangezien de witte groep linksboven nu bijna voldoende mogelijkheden heeft om te leven. 



Dia. 8:  Partij 3, na zwart 129 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
Nadat wit linksboven en zwart rechtsonder leeft en de meeste rookwolken zijn opgetrokken, heeft Lee Sedol alleen kans om de partij te winnen als hij het reusachtige moyo van AlphaGo aan de onderrand sterk kan reduceren kan (van buiten af of door er in te leven). 

AlphaGo blijft echter zeer rustig en geraffineerd spelen bij Lee Sedol's invasie (driehoek in Dia 8). Deze zet geeft wit tal van mogelijkheden om de twee witte stenen linksom dan wel rechtsom te laten verbinden. Zwart probeert het complex te maken door te dreigen door wit's omsingeling richting centrum heen te breken dan wel de twee witte stenen te veroveren en zo te leven. 



Dia. 9:  Partij 3, na wit 148 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
In dit complexe gevecht weet Lee Sedol er op geniale en prachtige wijze een groot en belangrijk ko uit te slepen (driehoek in Dia. 9maar opnieuw speelt AlphaGo rustig en efficïent. Blijkbaar heeft het programma al doorgerekend dat 't dit ko sowieso zal winnen. Daarop speelt wit eerst zelf de grootste eindspelzet op het bord (cirkel in Dia. 9) en dreigt daarmee zo ook nog eens het zwarte gebied aan de bovenrand binnen te wandelen.


Dia. 10:  Partij 3, eindstand na wit 176 (cirkel, Lee Sedol is zwart) 
Het is voor het eerst dat AlphaGo wordt gedwongen om in een partij een complex en groot ko-gevecht te spelen. Ondanks eerdere verwachtingen dat het programma hier problemen bij zou ondervinden, speelt AlphaGo hier subliem en toont dat het ko's voortreffelijk inschat, doorheeft en doorrekend.

Helaas lukt het Lee Sedol hierbij niet om ook maar één enkele fout van het programma af te dwingen. Met interne ko-dreigingen trekt AlphaGo aan het langste eind (zoals het al bijna 30 zetten terug correct had ingeschat dan wel uitgerekend). En na wit 176 (cirkel in Dia. 10) kan Lee Sedol opgeven.



Kwon Kay-Yong, een van Lee Sedol's voormalige coaches, vertelde aan een nieuws agentschap: “AlphaGo speelde consistent en gebalanceerd van begin tot eind terwijl Lee, alleen omdat hij een mens is, tekenen van mentale kwetsbaarheid vertoonde”. Lee Sedol's grote verantwoordelijkheidsgevoel --naar alle mensen toe die op hem rekenen, over zijn schouder meekijken en zo'n groot vertrouwen in hem stellen-- hebben hem daarbij onontkoombaar parten gespeeld. 

Volgens Younggil An (8p) en David Ormerod heeft deze derde parij aangetoond dat: “AlphaGo gewoonweg sterker is dan welke menselijke Go- speler dan ook. AlphaGo heeft bewezen uitstekend om te kunnen gaan met lastige ko-situaties die niet voorkwamen in de vorige twee partijen”. Ormerod voegde daaraan toe: “daarbij is één zet van AlphaGo speciaal opmerkelijk: midden in een complex en alles-of-niets ko-gevecht, had AlphaGo er al zoveel vertrouwen in dat het 't ko-gevecht zou winnen, dat het simpelweg het ko negeerde en ergens anders een grote zet speelde”.


Tijdens de mega persconferentie na afloop van de partij, waarbij honderden fotografen Lee Sedol weer minutenlang in verblindend flitslicht zetten, en het verliezen van de match met deze derde opeenvolgende nederlaag nog hard doorhamerde, was Lee Sedol zichtbaar geraakt en zwaar geëmotioneerd: “Ik weet niet waar ik moet beginnen of wat te zeggen vandaag maar ik denk dat ik begin met het uitspreken van mijn verontschuldigingen: ik zou een beter resultaat hebben moeten laten zien, een betere uitslag en ook een betere inhoud van de gespeelde partij vandaag. Ik spreek mijn excuses uit om niet in staat te zijn geweest om te winnen. Ik bied mijn excuses aan omdat ik niet aan de verwachtingen van veel mensen heb kunnen voldoen. Ik voelde me machteloos. Als ik deze match over zou doen, zou ik waarschijnlijk niet in staat zijn om te winnen“.



En: “In de eerste partij heb ik verloren omdat ik de bekwaamheid en capaciteiten van AlphaGo niet goed had beoordeeld. De tweede partij zou je dan mentaal kunnen breken maar aan het begin van de 2e partij, liep de partij precies zoals ik voor ogen had en er waren verschillende mogelijkheden waarvan ik toegeef ze niet benut te hebben. Terugkijkend op de derde partij: ik heb echt zeer uitgebreide ervaring met het spelen van het go-spel maar er is nog nooit een situatie of partij geweest waarbij ik deze hoge mate van druk heb ervaren. Ik was niet in staat om de enorme druk die ik ervoer te overwinnen. Zeker, ik heb de match verloren, AlphaGo is nu de duidelijke winnaar. Maar wanneer het op mensen aankomt, komt daarbij ook dit psychologische effect om de hoek kijken. Als ik de 4e en 5e partij van deze match speel, vraag ik jullie allen om de match te blijven volgen en jullie belangstelling in de partijen te blijven houden en te volgen wat er verder gebeurt“.

Michael Redmond verklaarde: “Aanvankelijk was er een soort van twijfel over de capaciteiten en kwaliteiten van AlphaGo maar na drie opeenvolgende winstpartijen zijn deze nu volkomen weggenomen. In deze derde partij, speelde Lee Sedol zijn gebruikelijke stijl en liet ons een spannende partij zien. Ik denk dat Lee Sedol vandaag zeer moeilijk te verslaan zou zijn geweest door welke menselijke top professional dan ook. Ik denk dat Lee Sedol zijn beste spel heeft laten zien en ons een zeer hoogwaardige partij heeft geboden. Niettemin heeft AlphaGo deze vechtpartij gespeeld en ook de ko's waarvan iedereen bang was dat het programma daar problemen mee zou ondervinden. En AlphaGo speelde voortreffelijk bij alle gecompliceerde gevechten”.


Om te vervolgen: “Ik denk dat het rechtvaardig is om te zeggen dat het Lee Sedol met zijn eigen spel heeft weten te verslaan. Wat ik zie in AlphaGo is de potentie om, wanneer het zetten speelt als in de 2e partij,  go spelers wereldwijd te inspireren om wellicht een nieuw type openingszetten te bestuderen. Ik denk dat we met AlphaGo als ondersteuning de komende jaren een revolutie kunnen hebben, waarbij het programma ons een enorme impuls zal geven om deze te beginnen. Vandaag wil ik graag meegeven dat ik geloof dat het team van AlphaGo een waar kunstwerk heeft gecreërd”.

Hassabis beschreef de overwinningen van AlphaGo op Lee Sedol als “moeilijk te geloven” en stelde dat de partijen mega intensief zijn geweest: “terwijl AlphaGo tienduizenden posities per seconde doorrekent kan Lee Sedol daarmee op onvoorstelbare wijze concurreren onder hoogspanning. Zijn vernuftigheid en buitengewone begaafdheid hebben AlphaGo tot het uiterste gedreven tijdens deze drie eerste partijen. We zijn hier gekomen om Lee Sedol uit de dagen en omdat we van hem wilden leren waartoe AlphaGo in staat is. Lee Sedol's verbazingwekkende genialiteit en creatieve vaardigheden hebben dat mogelijk gemaakt”.

1 comment:

  1. Partij 3: Openingsfouten Lee Sedol door enorme mentale druk

    Dit is een verslag van de derde partij uit de historische match van deep learning AlphaGo vs Lee Sedol (9p) met hoogtepunten, analyse, commentaar, reacties Lee Sedol, diagrammen en foto's.

    Na twee achtereenvolgende verliespartijen staat Lee Sedol onder enorme druk om niet ook in deze derde partij de match met AlphaGo te gaan verliezen. Lee Sedol is zwaar aangeslagen en zeer teleurgesteld na de tweede mokerslag die hij heeft moeten incasseren. Vooral ook omdat Lee Sedol maar heel moeilijk heeft kunnen achterhalen waar hij in de tweede partij fouten heeft gemaakt. En misschien nog wel belangrijker: AlphaGo heeft in de tweede partij nagenoeg perfect Go spel laten zien. En hoe kan hij winnen van een vrijwel perfect spelend programma?

    Deze match neemt een heel ander verloop dan Lee Sedol van tevoren had verwacht en gehoopt. Lee Sedol probeert vanuit zijn grote verantwoordelijkheidsgevoel ook te spelen voor de 100 miljoenen mensen wereldwijd die op hem rekenen in deze match tegen AI. Op één of andere manier zal hij het tij moeten zien te keren, maar hoe?

    Na afloop verteld Lee Sedol: "Terugkijkend op de derde partij: ik heb echt zeer uitgebreide ervaring met het spelen van het go-spel maar er is nog nooit een situatie of partij geweest waarbij ik deze hoge mate van druk heb ervaren. Ik was niet in staat om de enorme druk die ik ervoer te overwinnen. Zeker, ik heb de match verloren, AlphaGo is nu de duidelijke winnaar. Maar wanneer het op mensen aankomt, komt daarbij ook dit psychologische effect om de hoek kijken".

    Deel 8 van 'De historische match van deep learning AlphaGo vs Lee Sedol'.

    ReplyDelete